XE LA DALAT : XE HƠI ĐẦU TIÊN SẢN XUẤT TẠI VIỆT NAM

Nguồn gốc
Hãng xe Citroën của Pháp thiết lập một cơ xưởng ở Đông Dương vào năm 1936, trụ sở lúc đầu đặt tại góc đường Lê Lợi - Nguyễn Huệ. Dưới thời VNCH được dời đi và đổi tên thành Công Ty Xe Hơi Citroën, sau là Công Ty Xe Hơi Saigon. Dân chúng miền Nam đã quen dùng các sản phẩm của Pháp từ thời đô-hộ nên các loại xe ô-tô thường là các loại xe xuất xứ từ Âu châu, mãi đến giữa thập niên 60 với việc nhập cảng ồ ạt các loại xe gắn máy 2 bánh: Honda, Suzuki, Yamaha, Kawasaki, Bridgestone… Loại xe ô-tô Nhật bản cũng chen chân vào thị trường Việt Nam: Toyota, Mazda, Mitsubishi, Nissan, Daihatsu… Xe do Pháp chế tạo đã không còn sức thu hút người tiêu thụ ngoại trừ chiếc Citroën 2CV - Hãng Citroën quyết định tung ra thị trường một loại xe thực dụng và rẻ tiền, loại xe mà các công ty sản xuất xe Nhật Bản không thể cạnh tranh được.

Thời gian sản xuất
Dựa trên mẫu mã của chiếc Méhari và chiếc Babybrousse (Hình dưới) đã rất thành công ở các thuộc địa củ, Citroën nhập cảng vào Việt Nam những cơ-phận chính như bộ phận máy, tay lái, bộ nhún, bộ thắng, v.v. còn lại như đèn, kén báo hiệu, ghế nệm, dàn đồng đóng bằng tôn, mui xe, v.v. là chế tạo tại Viêt Nam. Lúc tung ra thị trường vào năm 1970, tỷ lệ cơ phận nhập cảng và cơ phận nội địa là 75/25 đến năm cuối cùng khi hãng Citroën đóng cửa vào năm 1975 là 60/40. Có tất cả là 4 kiểu La Dalat: loại 4 chỗ ngồi hoặc 2 chỗ ngồi với thùng chở hàng.





Ảnh hưởng của La Dalat
La Dalat là chiếc xe hơi dân dụng đầu tiên được lắp ráp, mang thương hiệu và sản xuất hàng loạt ở Việt Nam với mức độ nội địa hóa lên đến 40%.
Năm 1973, Citroën đưa về Pháp 3 mẫu khung xe La Dalat đóng tại Việt Nam để phân tích thiết kế. Từ đó họ cho ra đời kiểu khung xe dễ sản xuất không đòi hỏi đầu tư nhiều công nghệ là chiếc xe FAF, một nâng cấp của bản Babybrousse.

Vài chi tiết kỹ thuật
Động cơ 4 thì, 602 phân khối, 31hp, 2 xi-lanh đối ở 2 đầu nằm dẹp (flat twin), hộp số gồm 4 số tay, truyền động ở trục bánh trước. Dài 4,03 mét, rộng 1,53 mét, cao từ 1,54 mét đến 1,82 mét. Nặng khoảng từ 480 đến 590 kí-lô tùy theo kiểu, kiểu xe thùng nặng 770 kí-lô.
Nhận xét
Xe La Dalat đánh đúng vào nhu cầu của dân lao động Việt Nam : ít tốn xăng, dể sửa chửa, cơ phận dể thay thế và đặc biệt là các cơ phận như cánh cửa, kiếng xe, v.v. đều có thể "tự chế", dể làm hơn các loại xe nhật và rẻ tiền. Các bộ phận rời được bán với giá phải chăng vì được chế tạo tại Việt Nam.
Tham khảo thêm tại : http://www.citroenet.org.uk/foreign/vietnam/dalat.html

La Dalat và các loại xe thông dụng của người Sài Gòn trước 1975

“La Dalat” là chiếc xe hơi đầu tiên được sản xuất hàng loạt tại Việt Nam Cộng Hòa với 4 kiểu dáng khác nhau tùy theo áp dụng, từ loại dành cho thường dân cho đến loại dành cho cảnh sát, taxi, và ambulance cứu thương 

Source: http://www.citroenet.org.uk/foreign/vietnam/dalat.html

Tiền thân của Công Ty Xe Hơi Sài Gòn là Société Automobile d’Extrême-Orient (SAEO), tức chi nhánh tại Việt Nam do công ty xe hơi Citroën thiết lập tại Đông Dương năm 1936. 

Trong thập niên 60, tuy xe hơi chạy đầy đường tại Sài Gòn, nhưng các loại xe nhỏ con của Pháp ngày càng thất thế so với các hãng xe Mỹ và Đức, các loại “muscle car” (báo chí ngày nay gọi là “xe cơ bắp”) với động cơ V8 khỏe như voi của Mỹ đang lên ngôi, mà giá xăng ở Sài Gòn thời ấy thì rẻ rề nên dân Việt Nam cũng không phải so đo về vấn đề hao xăng. 

Trong danh sách các loại xe V8 bán chạy như tôm tươi tại Sài Gòn thì phải nói đến:

• Hãng Ford với các dòng Galaxie, Falcon, và Thunderbird.
• Hãng Chevrolet với các dòng Bel Air, Impala, và Nova.
• Hãng Pontiac với dòng GTO,
• Hãng Plymouth với các dòng Belvedere và Barracuda

Nếu lật qua album “Sài Gòn…Hòn Ngọc Viễn Đông” thì ắt sẽ thấy các chiếc xe V8 kể trên đang chạy bon bon trên phố xá Sài Gòn, và nếu như bạn là dân Sài Gòn chính cống thì gần như chắc chắn rằng thân phụ của bạn ngày xưa rước dâu bằng một chiếc xe đỏ chói của Ford hoặc Chevrolet.

Mảng thị trường xe cao cấp và trung cấp xem như nằm gọn trong tay các thương hiệu của Mỹ và Đức, trong khi đó các công ty Nhật cũng ồ ạt đánh chiếm thị phần low-end với các loại xe hơi rẻ mạt. Tuy nhiên, thanh niên Sài Gòn nếu muốn có một chiếc xe chạy bền bỉ với giá phải chăng để chở đào đi chơi thì đều có đặc điểm chung rằng: nếu như mua xe của Nhật, thì thà lái xe motorcycle (như là Honda, Yamaha, Suzuki, hoặc Kawasaki), chứ không dại gì mua xe hơi (của Toyota, Nissan, Daihatsu, Mazda, Mitsubishi) về để…sửa!

Đó đơn giản là vì trong thập niên 60 thì chất lượng của xe hơi Nhật chỉ có thể diễn tả được bằng hai từ: kinh hoàng! Đặc biệt là chiếc Corona khét tiếng thế giới của hãng Toyota, chỉ sau vài cơn mưa là khung xe bị rỉ sét nát bét, trong thị trường quốc tế thời bấy giờ thì các thương hiệu xe hơi của Nhật có giá trị tương đương với lại các thương hiệu của…Trung Quốc ngày nay vậy!

Năm 1969, công ty Citroën mua bản quyền cho design của chiếc Baby Brousse từ công ty Ateliers et Forges de l’Ebrié (Hãng này cũng là của người Pháp, nhưng có tổng hành dinh tại Ivory Coast).

Các kỹ sư của chi nhánh Société Automobile d’Extrême-Orient tại Sài Gòn bắt tay vào mục tiêu mới: sản xuất và lắp ráp ngay tại VNCH một chiếc xe tuy không sang trọng và mạnh như xe Mỹ, nhưng giá thành và chất lượng ăn đứt tất cả các loại xe của Nhật.

Và chiếc La Dalat ra đời với 4 kiểu dáng khác nhau, với máy và hệ thống suspension nhập cảng từ Pháp, với toàn bộ body bằng thép ép được thiết kế và sản xuất ngay tại Sài Gòn, tuy dựa phỏng theo design của chiếc Baby Brousse, nhưng được cải tiến để có thể sản xuất hàng loạt mà không đến cần máy ép thép công nghiệp hạng nặng như Baby Brousse.

SAEO chuyển thành Công Ty Xe Hơi Sài Gòn, và hàng ngàn chiếc La Dalat được cho ra lò, ráp xong chiếc nào là bán ngay chiếc đó, dân Sài Gòn thời ấy cực kỳ tự hào với các mặt hàng Việt Nam chất lượng cao, cho nên sự thành công của chiếc xe hơi đầu tiên được sản xuất hàng loạt ngay tại Sài Gòn là điều dĩ nhiên.

Bảng hiệu “Sài Gòn Xe Hơi Công Ty” viết theo kiểu Tây

Năm 1973, ngạc nhiên và hài lòng với thành công đáng ngờ của Công Ty Xe Hơi Sài Gòn, Citroën sang Việt Nam Cộng Hòa lấy 3 chiếc La Dalat về Pháp để mổ xẻ nghiên cứu, rồi dùng design này làm mẫu cho chiếc Baby Brousse mui trần thế hệ thứ hai, cũng như là chiếc FAF.

Ước tính từ năm 1970 cho đến 30/4/1975, Công Ty Xe Hơi Sài Gòn sản xuất hơn năm ngàn chiếc La Dalat, tức là hơn một ngàn chiếc mỗi năm!