CUỘC "ĐẠI CHIẾN" CHUNG QUANH NƯỚC HOA CHANEL N°5

https://www.rfi.fr/vi/phap/20180713-cuoc-dai-chien-chung-quanh-nuoc-hoa-chanel-n%C2%B05

N°5 Chanel Paris được xem là một "sáng tác hoàn hảo", bạn đồng hành của những người đàn bà tân thời,

táo bạo và yêu chuộng tự do hồi đầu thập niên 1920.

Mật vụ của Đức Quốc Xã, điệp viên Mỹ, các quan chức cao cấp nhất của Pháp dưới chế độ Vichy trong Thế Chiến Thứ Hai, bóng dáng của thủ tướng Anh Churchill và nghị lực của một người đàn bà xuất chúng đã góp phần viết nên huyền thoại nước hoa Chanel N°5.

Với chiếc lọ vuông vắn, N°5 Chanel Paris được xem là một "sáng tác hoàn hảo", bạn đồng hành của những người đàn bà tân thời, táo bạo và yêu chuộng tự do hồi đầu thập niên 1920. Cho đến tận ngày nay, Chanel N°5 vẫn là những món quà làm đẹp lòng phụ nữ.
Nhưng đằng sau những lọ nước hòa đầy nữ tính ấy, là cả một "một cuộc đại chiến", những màn đấu trí giữa nhà tạo mẫu thời trang Coco Chanel với hai cộng tác viên giúp bà đi vào lịch sử của nền công nghiệp nước hoa.
Sự hình thành
Ngược dòng thời gian, vào năm 1920, nhà tạo mẫu thời trang đã thành danh, Coco Chanel, có ý tưởng tạo ra một loại nước hoa cho phái đẹp, nhưng đó phải là "một sáng tác" đưa nước hoa lên hàng nghệ thuật và một "cuộc cách mạng" trong làng nước hoa thế giới. Để đạt đến đích, bà cộng tác với Ernest Beaux, ông vua nước hoa phục vụ hoàng gia Nga. Beaux sống và làm việc ở thành phố Grasse, nơi có những bông hoa nhài trắng muốt với hương thơm khác tất cả những giống nhài ở bất kỳ nơi nào trên thế giới.
Lionel Paillès, một chuyên gia về các loại nước hoa trên thế giới kể lại, Coco Channel có tầm nhìn xa. Bà yêu cầu Beaux tạo ra một mùi hương cho phụ nữ và một mùi hương đầy nữ tính. Cho tới thời bấy giờ, mỗi loại nước hoa thường gắn liền với hương của một loài hoa, như là hoa hồng, hoa nhài ... Chanel muốn đoạn tuyệt với xu hướng đó. Chịu ảnh hưởng của trường phái lập thể trong hội họa, Coco Chanel quan niệm, nước hoa mang tên bà phải có những mùi hương lập thể và trừu tượng.
Khi đặt tên cho nước hoa đầu tiên của mình, Chanel giải thích, bà luôn trình làng các bộ sưu tập thời trang vào ngày 05/05. Đúng ngày này năm 1921, nhà may Chanel trình làng lọ N°5 đầu tiên. Những lọ nước hoa có hình dáng tựa như những chai rượu whisky lập tức chinh phục giới thượng lưu.
Là một nữ doanh nhân nhậy bén, Chanel tìm cách để N°5 đến được với công chúng một cách rộng rãi nhưng có chọn lọc. Qua sự trung gian của chủ nhân cửa hàng Galerie Lafayette, Coco Chanel cộng tác với hai em nhà Wertheimer. Pierre và Paul Wertheimer có gốc Do Thái, là chủ hãng mỹ phẩm Bourjois. Năm 1924, công ty Parfums Chanel đặt tại Pantin, ngoại ô Paris, bắt đầu đi vào hoạt động.
Coco Chanel đã trao cho hai anh em nhà Wertheimer quyền sản xuất và phân phối nước hoa N°5. 70 % cổ phần thuộc về Paul và Pierre Wertheimer ; 20 % thuộc về chủ nhân Galerie Lafayette và 10 % dành cho Coco Chanel.
Mọi phí tổn đều do gia đình Wertheimer đài thọ. Chanel không phải bận tâm về bất kỳ điều gì. Trở nên giàu có, bà dành thời gian cho các bộ sưu tập thời trang. Bà giàu có đến mức ở hẳn trong khách sạn Ritz sang nhất Paris thời đó. Năm 1929, N°5 được bán ra trên toàn thế giới, trong đó Mỹ là một thị trường hết sức quan trọng.

Chuỗi dài của những trận chiến
Trở thành một trong những người đàn bà giàu có nhất, nổi tiếng nhất, thế lực nhất ..., nhưng Chanel bắt đầu cảm thấy gia đình Wertheimer làm giàu nhờ cái tên của bà. Coco Chanel thay đổi thái độ với hai cộng tác viên thân tín và đắc lực nhất. Nhưng trong cuộc đọ sức này, Coco bị thua ở hiệp một. Chanel mất chức chủ tịch công ty mang tên bà.
Về cuộc sống riêng tư, nổi tiếng là một người phụ nữ đa tình, Coco thay tình nhân như thay áo. Ngoài 50 tuổi, lần đầu trong đời, Mademoiselle Chanel nhận được lời cầu hôn. Rủi thay, vị hôn phu của bà đột tử.
Theo lời Rhonda Garelick, tác giả cuốn tiểu sử về Chanel, cái tang này cướp đi đam mê sáng tác của Coco. Khi Thế Chiến Thứ Hai mở màn, Coco Chanel trụ lại Paris, dưới ách Đức Quốc Xã. Hai anh em Wertheimer sang Mỹ tị nạn. Là những thương gia khôn ngoan, trước khi đáp tàu thủy sang định cư ở New York, gia đình Wertheimer đã chuyển nhượng toàn bộ hãng nước hoa Parfums Chanel cho một người bạn thân tín là Félix Amiot. Ông này là người Pháp "thuần túy" và là nhà sản xuất chiến đấu cơ nổi tiếng. Máy bay Amiot 351 trong tay quân đội Pháp, là cơn ác mộng của ban tham mưu ở Berlin.
Đặt chân đến miền đất tự do là New York, hai anh em Wertheimer mua lại một nhà máy cũ kỹ ở New Jersey, cách đảo Manhattan một con sông, biến địa điểm này thành nhà máy sản xuất nước hoa Chanel thay thế cho cơ sở ở Pantin đã bị phá hủy. Nhưng để có được nước hoa N°5 thì không thể thiếu giống hoa nhài mà chỉ thành phố Grasse của Pháp mới có được.
Và thế là Wertheimer thuê ông trùm gián điệp Mỹ, Herbert Gregory Thomas, một trong những cột trụ của cơ quan tình báo Hoa Kỳ, OSS, tiền thân của CIA đến tận Grasse. Với vali chứa đầy vàng, Herbert Gregory Thomas sang Bồ Đào Nha, một quốc gia trung lập, rồi từ Bồ Đào Nha tìm đường sang Pháp, vượt qua mọi trạm kiểm duyệt của Đức Quốc Xã. Vài tháng sau, ông trở lại New York, với hành lý gồm 300kg tinh dầu hoa nhài của vùng Grasse. Tất cả đã sẵn sàng cho việc sản xuất nước hoa N°5 ngay trên đất Mỹ, để bán cho người Mỹ. Coco Chanel hoàn toàn không hay biết về dự án mở xưởng nước hoa Chanel tại New York của anh em nhà Wertheimer.

Pierre Wertheimer.Source:newyorksocialdiarycom

Chanel mở mặt trận chống Wertheimer
Tại Paris, dưới những năm tháng bị quân phát xít chiếm đóng, Chanel tiếp tục cuộc sống xa hoa. Một trong những người tình của bà là trùm mật vụ Đức Quốc Xã. Khi biết rằng những lọ N°5 được sản xuất trên đất Mỹ để bán cho người Mỹ và lại đắt như tôm tươi, Coco vô cùng phẫn nộ. Bà huy động từ người tình đến toàn bộ những mối quen biết ở cấp cao nhất để "tiêu diệt hai thằng Do Thái Wertheimer" - những từ ngữ mà chính Chanel đã thốt lên.
Trước tiên, Chanel cho ra đời một loại nước hoa mới để "át" tiếng thơm của N°5 cho dù biết rằng vì hợp đồng với hãng Parfums Chanel, bà không được làm điều đó mà không có sự đồng ý của Félix Amiot, chủ nhân tập đoàn nước hoa này. Nhưng Coco Chanel không sợ bị kiện ra tòa, vì bà tin tưởng vào những mối quen biết rất rộng của mình.
Ở hiệp thứ nhì, Coco Chanel huy động những người bạn sành điệu, gièm pha những lọ nước hoa N°5 sản xuất tại Mỹ, phao tin rằng đấy là những chai N°5 giả hiệu.
Ở hồi thứ ba, Chanel khai thác lá bài Do Thái để chiếm đoạt lại hãng nước hoa Parfums Chanel do hai anh em Wertheimer lập ra và đã nhờ Félix Amiot đứng tên trong thời gian họ tị nạn tại Mỹ. Hồ sơ pháp lý liên quan đến hãng nước hoa Chanel được trình lên đến cấp cao nhất trong chính quyền Vichy thời đó. Sau nhiều tháng tranh cãi, Coco ghi được một bàn thắng quan trọng : giới chức hành chính nghi ngờ anh em nhà Wertheimer mượn tên Amiot làm tấm bình phong để luồn lách luật của Đức Quốc Xã.
Nhưng theo lời sử gia Jean Marc Dreyfus đại học Manchester, Anh Quốc, ông Félix Amiot là một người vô cùng khôn ngoan. Ông vừa cộng tác với quân Đức, vừa tài trợ cho phong trào kháng chiến Pháp. Amiot là nhà sản xuất ra những chiếc chiến đấu cơ. Chế độ của Hitler đặt mua 360 chiếc máy bay ném bom AMIOT351. Ký hợp đồng với Berlin, Félix Amiot không quên đả động tới hồ sơ Parfums Chanel. Berlin điện về cho Paris. Năm 1941, chính quyền Pháp mở lại vụ kiện hãng nước hoa Chanel. Coco thua Félix.
Nhưng Chanel đâu dễ đầu hàng. Bà huy động người tình trùm mật vụ phát xít thường xuyên đi về giữa Paris và Berlin. Coco sang tận Berlin, nói chuyện trực tiếp với lãnh đạo tình báo Đức Quốc Xã và hợp tác với cơ quan này dưới biệt danh F71-24. Nhiệm vụ của Coco Chanel là sang Madrid, bắt lại đường dây liên lạc với một người bạn thâm niên là Winston Churchill, thuyết phục thủ tướng Anh ký hòa ước song phương với Hitler.

Chanel with Winston Churchill (far right) and his son.

Source:betterthannylundblogspotcom

Những lá thư Chanel liên tiếp gửi cho Churchill không được hồi âm. Âm mưu của Coco Chanel bị lộ. Tháng Giêng 1944, Coco rời Madrid, về lại Paris. Mật vụ Pháp theo dõi bà. Gió đã xoay chiều. Tháng 08/1944, quân đồng minh giải phóng thủ đô Paris. Nước Pháp tính sổ với những ai từng cộng tác với Đức Quốc Xã. Coco Chanel không là một ngoại lệ. Bà bị bắt ngày 29/08/1944. Nhưng sau hai giờ hỏi cung, người phụ nữ lịch sự và sang trọng này được trả tự do, nhờ một lá thư gửi gắm có chữ ký của chính thủ tướng Anh, Winston Churchill.
Được tự do, Coco Chanel mở rộng cửa hàng sang trọng của bà trên khu phố Cambion, quận 1, Paris, mời lính Mỹ vào mua những lọ Chanel N°5 còn lại. Amiot hoàn lại cho họ hãng nước hoa Parfums Chanel khi gia đình Wertheimer từ New York trở lại Pháp. Pierre và Paul Wertheimer trao cho Coco Chanel ngân phiếu với một món tiền khổng lồ, tương đương với 10 % doanh thu từ những chai nước hoa N°5 vuông vắn bán ra trên đất Mỹ suốt những năm tháng chiến tranh.
Trận chiến giữa Chanel và anh em nhà Wertheimer như không để lại vết hằn. Cho đến tận ngày nay, toàn bộ đế chế Chanel, từ mỹ phẩm, nước hoa đến thời trang và cả đồ trang sức đều thuộc về những người thừa kế của Pierre và Paul Wertheimer.

 Nguồn : https://www.rfi.fr/vi/phap/20180713-cuoc-dai-chien-chung-quanh-nuoc-hoa-chanel-n%C2%B05

Nước hoa Chanel 5 : Cả một trời hoa

 Natalie Portman in Grasse, France 

Vượt mọi thời đại, nước hoa Chanel Số 5 vẫn là món quà thanh lịch được phái nữ ưa chuộng nhất. Sang năm nước hoa Chanel N°5 tròn 100 tuổi. Trong mười thập niên qua, chai nước hoa mình dẹp, hình chữ nhật với cái tên đơi giản và dễ gọi trong bất kỳ ngôn ngữ nào vẫn là món quà tặng thanh lịch và trang nhã nhất đối với phái đẹp.

Bất ngờ hơn nữa khi biết rằng mỗi năm trên thị trường xuất hiện thêm khoảng 400 loại nước hoa mới hoa. Vậy mà khi nói đến nước hoa Pháp, ai ai cũng nghĩ ngay đến lọ Chanel Số 5, trước cả « J’adore » của Christian Dior, hay « Angel » của nhà tạo mẫu Thierry Muggler.

Ở vào thời kỳ của « những năm điên cuồng » đầu thế kỷ trước, nhà tạo mẫu Gabrielle Chanel táo bạo muốn cho ra đời một loại nước hoa mang tên nhà may của bà. Đó phải là « một loại nước hoa rất nữ tính dành riêng cho phái đẹp ».

Khi nhà làm nước hoa Ernest Beaux giới thiệu với chủ nhân nhà may Chanel nhiều loại mẫu có thể được vinh dự mang tên bà, thì người được cả thế giới biết tới với cái tên thân mật là Coco đã chọn mẫu số 5. Những chai Chanel Số 5 được ra đời từ đó.

Cũng phải nói thêm số 5 là số hên của Gabrielle : năm nào cũng vậy nhà may Chanel trình làng những kiểu áo mới vào ngày mồng 5 tháng 5. Coco tin rằng số 5 sẽ mang lại may mắn cho loại nước hoa đầu tiên của bà.

 Tất cả các hiệu nước hoa thời đó chỉ gợi lên một mùi hương của một loài hoa quý, riêng Chanel Số 5 thì đem lại cả một rừng hoa cho phái đẹp : một chút nồng nàn gợi cảm của những nụ hồng tháng 5, một góc thanh tao của những cánh lan rừng hay một chút nhẹ nhàng của những bông nhài đến từ các miền đất nóng.

100 năm qua, nhà may Chanel không hề thay đổi công thức làm nên tên tuổi của những chai nước hoa Số 5. Có thay đổi chăng là Chanel cho ra đời thêm các loại « nước thơm » nhẹ hơn, trong hơn so với nguyên thủy một chút.

Bí quyết thành công thứ nhì của nước hoa Số 5 là nhà may Chanel luôn sử dụng một cách tài tình hình ảnh đẹp để chinh phục con tim của nữ giới.

Chanel No.5 là huyền thoại 

Phát minh bởi bậc thầy nước hoa và nhà tiên phong về thời trang

Đầu thập niên 1920, sau khi gặt hái nhiều thành công trên thị trường may mặc, Coco Chanel bắt đầu nghĩ đến việc tấn công vào thị trường mỹ phẩm. Sau một buổi gặp gỡ với một công tước Nga cùng vợ chồng họa sĩ Tây Ban Nha tại Monte Carlo (Pháp), bà đã nhen nhóm ý tưởng phải phát minh ra ngay một mùi hương là sự kết hợp giữa nét cổ điển của Pháp, thượng lưu của Nga và sự bay bổng, hiện đại của Tây Ban Nha. Ý tưởng ấy càng thôi thúc mãnh liệt khi người tình của Coco Chanel là đại công tước Nga Dmitri Pavlovich giới thiệu bà với Ernest Beaux - một bậc thầy về nước hoa ở bờ biển Riviera, Pháp.

Ernest Beaux thời đó làm việc cho A. Rallet & Co, một công ty nước hoa nổi tiếng trong giới hoàng gia Nga về khả năng tạo nên những mùi hương "chết người". Một trong số hương thơm đình đám nhất khi ấy được Hoàng hậu Nga Alexandra Feodorovna vô cùng yêu thích là Rallet O-De-Kolon No.1 Vesovoi (gọi tắt là Rallet No. 1) - mùi hương kết hợp giữa hoa hồng và nhài.

Hình ảnh nàng Marilyn Monroe gợi cảm trên giường với chai nước hoa Chanel No. 5

trở thành biểu tượng về đẳng cấp và sự quyến rũ một thời. Ảnh: Pinterest.

Chanel No. 5 ra đời vào cuối hè, đầu thu 1920, chỉ vài tháng sau khi Ernest Beaux nhận đơn hàng từ Coco Chanel. Nó dựa trên mùi hương cơ bản của Rallet No. 1. Để tạo ra thứ chất lỏng huyền thoại này, ông đã tổng hợp 80 loại hương liệu khác nhau. Nhưng mùi hương cơ bản của Chanel No. 5 là sự góp mặt của 5 nguyên liệu chính: hoa hồng, hoa nhài xứ Grasse, hoa cam đắng (neroli), gỗ đàn hương và aldehydeKhi hợp tác, Ernest Beaux được huyền thoại thời trang liên tục nhắc nhở rằng: "Tôi muốn tạo ra một loại nước hoa mang mùi đặc trưng của phụ nữ. Tôi muốn trao cho phụ nữ một mùi hương nhân tạo. Nhân tạo theo ý tôi ở đây là được tổng hợp từ nhiều loại hương liệu khác nhau".

Ngoài nước hoa số 5, Ernest Beaux phát minh ra các loại hương thơm khác được đánh số tương ứng từ 1 - 4 và 20 - 24. Tuy vậy, chỉ có duy nhất một mùi hương được Coco Chanel lựa chọn. Trong buổi ra mắt công chúng năm 1921, bà đã chọn luôn tên gọi cho chất lỏng huyễn hoặc này là Chanel No 5. "Tôi giới thiệu các thiết kế của mình vào ngày 5/5. Vì vậy, chúng tôi để mẫu nước hoa số 5 này giữ đúng cái tên vốn có, nó ẩn chứa sự may mắn", Coco giải thích.

Ban đầu, Chanel No. 5 được trao miễn phí cho mọi khách tới cửa hàng quần áo của Chanel. Phòng thử đồ tại đây cũng được xịt loại nước hoa này để gây ấn tượng với các "thượng đế". Đến cuối Chiến tranh thế giới thứ II năm 1945, Chanel No. 5 đã trở thành nước hoa bán chạy nhất thế giới. Hình ảnh những chàng lính Mỹ đứng xếp hàng dài trên phố Cambon, Paris để mua nước hoa cho vợ trước khi về nhà trở thành dấu ấn khó phai trong lịch sử thời trang lúc bấy giờ. Với giá bán khoảng 300 USD cho khoảng 30 ml nước hoa, Chanel No. 5 trở thành "quái vật" trong làng hương liệu thời đó.

Vào thập niên 1950, hai họa sĩ nổi tiếng Andy Warhol và Salvador Dali biến mùi hương huyền thoại trở thành cảm hứng cho tác phẩm của mình. Hình ảnh nàng Marilyn Monroe gợi tình trên giường, không mặc thứ gì ngoài mùi hương phù phiếm của nhà mốt Pháp khiến cho tên tuổi của Chanel No. 5 bước lên một đẳng cấp mới. Đến cuối những năm 1950, với những gì gặt hái được, chai nước hoa huyền thoại của Chanel được Bảo tàng Nghệ thuật Hiện đại ở New York, Mỹ cho trưng bày như một cách tôn vinh.

Quy trình sản xuất tinh vi

Chanel No. 5 được tạo ra không phải là sự kết hợp tạp nham giữa các loài hoa, xạ hương. Trước khi sở hữu những giọt tinh chất thơm tho ấy, Coco Chanel, Ernest Beaux cùng các đồng sự cũng đã phải tốn không ít công sức để nắm trong tay những nguyên liệu tốt nhất.

Hai nguyên liệu chính của Chanel No. 5 là hoa hồng và nhài chỉ được lấy gần như duy nhất từ các cánh đồng hoa Rose De Mai ở quận Grasse thuộc xứ Provence, Pháp. Hai loại hoa này ở đây được đánh giá cao nhất về mùi hương.

Tuy vậy, nhà mốt Pháp không đặt hàng vô tội vạ. Chanel chỉ chấp nhận nhập hoa từ họ nhà Muls - một gia tộc sở hữu những cánh đồng hoa lớn nhất quận Grasse. Mỗi năm, họ phải cung cấp từ 50 tấn hoa hồng và 20 tấn hoa nhài cho nhà sản xuất. Các chuyên gia cho biết cứ mỗi 350 - 400 bông hoa, nhà mốt sẽ có khoảng 1 kg cánh hoa để làm hương liệu.

​

 

Những bông hoa tốt nhất được chắt lọc từ cánh đồng Rose De Mai

để tạo nên chai nước hoa Chanel No. 5. Ảnh: Blogspot.

Christopher Sheldrake, giám đốc nghiên cứu và phát triển của Chanel, cho biết số lượng hoa nhài mà hãng mua chiếm một phần ba thế giới. Mỗi lần mua, thương hiệu Pháp lấy số lượng đủ dùng cho cả năm chứ không phải theo mùa. Tất cả được cất trữ trong nhà máy của Chanel nằm ở phía Bắc nước Pháp. Những năm gần đây, giá hoa nhài ở Grasse tăng từ 7-10 lần so với bình thường nên nhà mốt buộc phải tìm các nguồn cung cấp khác từ Ấn Độ và Ai Cập. Tuy nhiên, Chanel kiểm soát chất lượng rất chặt chẽ.

"Mỗi năm, chúng tôi chỉ đưa ra một danh sách cố định nhà cung cấp. Họ phải gửi cho hãng mẫu thử để kiểm nghiệm. Chúng tôi đánh giá các mẫu thử ấy giống như cách các công ty sản xuất rượu thử nguyên liệu", ông giám đốc cho biết.

Một trong yếu tố điều làm nên sự đặc biệt của Chanel No. 5 là aldehyde. Đây là hương liệu nhân tạo đầu tiên được sử dụng trên nước hoa. Nó là một hợp chất hóa học hữu cơ gốc rượu, có tác dụng kích thích phát huy mùi hương của nước hoa. Tuy vậy, liều lượng các hương liệu tự nhiên và nhân tạo chứa trong chai nước hoa nổi tiếng của thương hiệu Pháp không phải dễ bắt chước. Theo ông Christopher Sheldrake, công thức gốc của Chanel No. 5 hiện chỉ có ba người - là những nhân vật cấp cao của hãng - nắm rõ.

Bậc thầy về marketing

Để giữ vị trí huyền thoại xuyên một thế kỷ, Chanel No. 5 không chỉ nhờ đến những tinh hoa sáng tạo mà còn vì chính sách quảng bá lão luyện của nhà mốt qua các thời kỳ. "Phụ nữ không dùng nước hoa thì không có tương lai" - tuyên ngôn của Coco Chanel gần như trở thành bài học thuộc lòng cho các thế hệ phái đẹp mỗi khi bước xuống phố.

Suốt hơn 100 năm, trong mỗi chiến dịch quảng cáo, Chanel lại đưa ra một hình tượng người phụ nữ thay đổi tương ứng với thời đại nhưng lại cầm trên tay một chai nước hoa duy nhất. Tất cả như khẳng định sự trường tồn của thứ tinh chất màu nâu vàng đầy mê hoặc ấy. Đó là một Gabrielle Chanel (Coco Chanel) quyết liệt vào những năm 1937, Marilyn Monroe gợi cảm vào 1952, Suzy Parker yêu kiều những năm 1957, Catherine Deneuve tươi mới vào 1972, Carole Bouquet sexy năm 1997, Nicole Kidman quyến rũ vào những năm 2004, và sau này là Gisele Bundchen.

Với sức cạnh tranh khốc liệt của thị trường thời trang, các nhà mốt đua nhau cho ra đời những loại nước hoa mới với nhiều biến tấu, thử nghiệm hơn. Dù vậy, với hương thơm tinh tế cùng triết lý về phong cách sống mà Chanel "gieo rắc" cho những người sùng bái, No. 5 chưa phải lo lắng đến việc phải bước xuống ngai vàng trong thế giới của những mùi hương.

Những biểu tượng về phong cách như Gisele Bundchen được Chanel chọn

 là gương mặt đại diện cho dòng nước hoa huyền thoại. Ảnh: Chanel.

Ngọc Lan sưu tầm